Bijna dertig jaar waren ze zakelijk partners. Van 1988 t/m 2017 stonden Tjalling Damming en Hans Dorreboom aan het roer van Van der Hilst Communicatie. Daarnaast behoren beiden tot de lichting studenten, die in de beginjaren van Van der Hilst als een van de eersten – de toen nog enige - basisopleiding ‘PR en Voorlichting’ doorliepen. ‘Henk van der Hilst was een autoriteit én pionier. In die tijd kon je deze opleiding uitsluitend bij Van der Hilst doen. Henk van der Hilst is samen met zijn vrouw en stille kracht Joke van enorme betekenis geweest voor het communicatievak én uiteindelijk ook voor onze loopbaan.’
Waar het communicatieprofessionals nu moeite kost om bij te blijven in een alsmaar veranderende wereld was er in de jaren ´70 helemaal nog geen sprake van het communicatievak. Laat staan dat je ervoor kon studeren. ´Je rolde erin´, begint Hans zijn verhaal. ´Als dienstplichtige luitenant diende ik mijn laatste maanden bij de Legervoorlichtingsdienst. Na mijn afzwaaien bleef ik daar nog twee jaar als persvoorlichter om vervolgens voorlichter te worden bij de gemeente Gouda. Een relatief nieuwe functie. Jan Mastenbroek, hoofd Voorlichting bij de gemeente Amsterdam – mijn latere werkgever – attendeerde mij op de basisopleiding van Van der Hilst.’´Het vak was net zo groen als wij toentertijd´, vult Tjalling aan.
‘De term communicatie 
werd ook nog niet gebruikt zoals we dat nu kennen. Je had in die tijd journalisten en voorlichters. Geen communicatieadviseurs. In mijn geval was voorlichting een klein onderdeel van mijn eerste baan als kabinetschef van de burgemeester van Borne. Ik startte met die baan na mijn rechtenstudie.
In 1977 werd ik hoofd Voorlichting bij de Stichting voor Leerplanontwikkeling (SLO) in Enschede. Met voorlichting en PR als mijn hoofdtaken vond ik het nodig om meer feeling te krijgen met dit werkterrein en volgde ik dezelfde opleiding bij Van der Hilst. Ik zat in groep I en Hans in groep H.’
Henk van der Hilst had goed door dat de beroepsgroep voorlichters toenam. Begin jaren zeventig ging Het Vrije Volk failliet, een krant met veel lokale redacties. Daardoor kwamen er ineens veel journalisten op de markt, die gemeentevoorlichter werden.
Hans: ‘Henk verzorgde voor het PBNA – in die tijd een begrip – al een vergelijkbare schriftelijke cursus. Samen met zijn vrouw Joke is hij in 1974 vanuit hun huis in Voorschoten zelf opleidingen gaan aanbieden. Ze hadden een groot netwerk van ervaren praktijkmensen die graag wilden optreden als docent. Henk benutte heel slim hun bedrijven als opleidingslocaties. Als cursist ging je het hele land door, maar dat maakte het juist extra leuk. Je kwam nog eens ergens. Zo kwamen we over de vloer bij o.a. de Rijksvoorlichtingsdienst, de Nederlandse Middenstandsbank en de Hoogovens. In een paar jaar tijd was Van der Hilst een autoriteit en de enige particuliere opleider die ertoe deed. Hij heeft daarmee enorm bijgedragen aan de groei en erkenning van onze beroepsgroep.’
Van student naar examinator en lid RvT
‘De tweejarige opleiding was de eerste jaren breed ingestoken, gaat Tjalling verder. ‘Je kreeg bijvoorbeeld de zogenoemde maatschappijvakken, zoals economie, sociologie, staatsinrichting en daarnaast volgden we de lessen PR en voorlichting. Dat resulteerde dan ook in twee cijfers op je NGPR-diploma.’ ‘Dat waren twee hele goede cijfers voor Tjalling’, vult Hans aan. Tjalling: ‘Ja, klopt ik ben inderdaad summa cum laude geslaagd en daardoor viel ik op bij Henk. Hans was na het afronden van de opleiding in 1980 – hetzelfde jaar als ik – gevraagd om zitting te nemen in de Examencommissie van het NGPR. Henk benaderde mij vervolgens om lid van de Raad van Toezicht te worden. Ondertussen werkte ik alweer een flinke tijd bij SLO en had ik de overstap gemaakt naar de Universiteit Twente als communicatiemanager. Die rol binnen de RvT van Van der Hilst sloot daar mooi bij aan. Waar ik in het begin zei dat ik zou kijken of voorlichting iets voor mij was, was het op dat moment duidelijk dat ik geen baan in de advocatuur of in het openbaar bestuur meer ambieerde. Ik was net zoals Hans ‘verkocht’.’
De overname en groei van Van der Hilst
Begin jaren tachtig is het eerste zaadje van de samenwerking tussen Henk, Hans en Tjalling dus geplant. Zowel Hans als Tjalling werkten ondertussen volop in het communicatievak en waren vast onderdeel van het Hilst-netwerk geworden. De laatste jaren beiden als mentor van een opleidingsgroep. Tjalling legt uit: ‘Hans en ik kenden elkaar oppervlakkig, maar Henk had ons beiden op het oog als mogelijke opvolger van hem. We spreken nu over 1988, de gezondheid van Henk ging achteruit. Ik heb meteen aangegeven dat ik wel interesse had, maar dat ik het niet alleen wilde aangaan.’ Hans neemt het woord: ‘We zijn met elkaar gaan praten en na één etentje bij een Indisch restaurant waren we eruit. We bleken elkaar goed aan te vullen en hadden zowel zakelijk als privé overeenkomsten. Lesgeven hebben wij beiden altijd met veel plezier gedaan, maar al vrij snel ging de voorkeur van Tjalling uit naar de inhoud en ontwikkeling van het vak en richtte ik mij meer op de bedrijfskundige kant van Van der Hilst. Mede daardoor hebben we nooit een meningsverschil gehad en is onze samenwerking al die jaren goed verlopen. Van der Hilst groeide na de overname. Jaarlijks kwam er gemiddeld een collega bij. Hoewel de begintijd natuurlijk onzeker was en wij – beiden met een jong gezin – onze vaste banen hadden opgezegd, zagen we vanaf de start de potentie. We vestigden ons uiteindelijk in Amersfoort, omdat dit centraal in Nederland ligt. Op het hoogtepunt, in de jaren ’90, hadden we 25 medewerkers in dienst.’‘
Van instrumenteel naar strategisch
Al die jaren is Van der Hilst als organisatie trouw gebleven aan de oorspronkelijke opzet van Henk. ‘We hebben de organisatie uitgebreid met een adviestak en vele jaren heeft met name Hans interim-werk verricht’, maar vanaf circa 2005 zijn we dat gaan afbouwen en hebben we ons weer volledig gericht op onze core-business van trainingen en opleidingen. Het NGPR – de voorloper van Logeion – was inmiddels gestopt met het afnemen van examens en wij moesten zelf examens organiseren. Inmiddels boden wij op verschillende functieniveaus communicatieopleidingen aan’.
De voorlichter van de jaren ’80, die naar buiten trad als ‘his masters voice’ en als belangrijkste taak had om de pers te bedienen, had plaatsgemaakt voor een bredere communicatierol. Communicatie is meer en meer een essentieel beroep geworden in het hart van het strategische beleid van organisaties. Van het beleid verkondigen – be good and tell it – zijn we naar het meebepalen van het beleid en communicatie als tweerichtingsverkeer gegaan. Analyseren en luisteren zijn cruciale kerncompetenties van een goede professional en dan in de zin van ´horen wat er speelt en daarop
acteren´. Communicatie is een strategisch onderdeel van het functioneren van een organisatie. De oorspronkelijke instrumentele en operationele basis is veel meer naar de achtergrond gegaan. Maar daar zijn veel jaren overheen gegaan.
'Het principe ‘PR is het stelselmatig bevorderen van wederzijds begrip tussen een organisatie en haar publieksgroepen’ was er bij ons ingeramd, dus ook wij hadden tijd nodig om breder naar het vak te kijken.´
CommPas diende als basis voor de huidige beroepsprofielen
Terugkijkend op de periode dat beide heren eigenaar waren van Van der Hilst is Tjalling vooral trots op de bijdrage die Van der Hilst uiteindelijk heeft geleverd aan de verdere professionalisering van het vak. ‘De grote switch is o.a. gekomen met de introductie van CommPas, waar ik de geestelijk vader van ben’, zegt Tjalling. ‘Met dit meetinstrument konden – en maken we nog steeds - verschillende niveaus van een communicatieprofessional inzichtelijk. Aan de hand van kerncompetenties en kernactiviteiten maak je met het CommPas inzichtelijk op welk niveau een professional zich bevindt en waar ontwikkelkansen liggen. CommPas is de basis geworden voor het denken in beroepsniveauprofielen die door onze beroepsvereniging Logeion worden gehanteerd. Inmiddels is dit een gedragen raamwerk voor het vak, uiteraard wel aangepast naar deze tijd. Deze introductie was een mijlpaal voor ons vak, maar zeker ook voor mij persoonlijk.’ Hans vult aan: ‘En terecht! Het heeft mij altijd een goed gevoel gegeven dat je mensen bij de start van een opleiding of training treft en dan aan het einde ziet welke ontwikkeling zij hebben doorgemaakt. En geloof mij, wij hebben heel veel vakgenoten zien groeien. Onze visie op het vak is daardoor door de jaren heen veranderd. Alles begint bij jezelf, bij wie jij bent. Als je niet goed weet wat jouw kracht is en wat juist je minder sterke punten zijn, dan kan je niet werken aan het verstevigen van jouw professionaliteit. Pas daarna kan je het vak beter leren uitoefenen en de maatschappij en de organisatie waarvoor je werkt leren kennen. Oftewel, vanuit zelfkennis leer je het vak kennen, de maatschappij en de organisatie waarvoor je werkt. Je succes hangt dus grotendeels af van je houding en niet alleen van de kennis, die je hebt.’
'Meer verhalen, inzichten en toekomstdromen lezen uit de afgelopen 50 jaar doe je op onze jubileumpagina.
Maatschappelijke behoefte aan betere communicatie en transparantie blijft
Tjalling en Hans praten verder: ‘Ondertussen kan je je ogen niet sluiten voor de constant veranderende buitenwereld. Dat heeft de afgelopen vijftig jaar een forse invloed gehad op ons vak, omdat de technologie in die periode meer is veranderd dan in de miljoenen jaren daarvoor. De nieuwste ontwikkeling, AI, heeft zijn intrede al gedaan. 
´Ik vind het een fascinerende en zorgelijke ontwikkeling tegelijkertijd´, stelt Tjalling. ´Hoe mensen denken en voelen en het herkennen van die gevoeligheden kan AI niet overnemen. Maar als je ziet wat nu al mogelijk is t.a.v. de meer instrumentele werkzaamheden, vraag ik mij tegelijkertijd af waar dit eindigt. Dat laatste baart mij soms zorgen. Hans is niet ongerust. ´Ik vergelijk het met de introductie van de digitalisering. Toen werd ook voorspeld dat er heel veel banen zouden verdwijnen, maar die kwamen er juist bij. Je houdt het daarnaast niet tegen.´ Wat volgens beide heren blijft is de maatschappelijke behoefte aan betere communicatie en meer transparantie. Dat is gebleken tijdens de Coronacrisis. ‘Hoewel communicatie (gelukkig!) meer en meer een vast onderdeel wordt van andere opleidingen, zijn veel organisaties nog steeds onvoldoende communicatief. Zowel in- als extern. Dus daar blijft werk aan de winkel!
| Op de vraag of de oud-eigenaren nog steeds ‘verkocht’ zijn en het vak dus nog niet beu zijn, reageren ze allebei positief. Beiden voeren achter de schermen regelmatig werkzaamheden uit voor Van der Hilst. Daardoor volgen ze de actualiteit en de ontwikkelingen in het vak op de voet. Ook vanwege de rol die de dochter van Hans, als huidige directeur en (mede) eigenaar vervult. |
