Column van Vera de Witte: Social media en communicatieprofessionals - wat zijn de uitdagingen en verantwoordelijkheden?
Communicatieprofessionals zijn bij uitstek degenen die van buiten naar binnen kunnen denken en deze werelden aan elkaar kunnen verbinden. In deze rubriek spelen maatschappelijke vraagstukken een rol. Met de vraag: wat vind jij als communicatieprofessional hiervan?
De deelname van Akwasi aan het TV- programma ‘De slimste mens’ leidde tot veel negatieve en racistische reacties over hem op X. Oud-winnaars van het programma maakten een statement tegen racisme. KRO-NCRV stopte vervolgens met de inzet van X. Volgens omroepvoorzitter Peter Kuipers: X is meer en meer verworden tot een maatschappij-ontwrichtend platform. Met anonieme toetsenbordridders die vanachter hun laptop de meest weerzinwekkende bagger tikken [AD]. Ook andere organisaties zoals Bol en de Nederlandse Loterij zijn gestopt met bijvoorbeeld adverteren op X.
Weg met het grijze gebied: voor óf tegen
We leven in een samenleving waarin naming en shaming aan de orde van de dag zijn. Waar mensen voor- of tegen zijn. Waar vooral meningen en geen discours gangbaar zijn. Waarin velen zich vrij voelen om alles te spuien wat hen goeddunkt. De commentaren op Akwasi maar ook op bijvoorbeeld politica Sigrid Kaag op social media zijn simpelweg ontluisterend. In het boek Het tijdperk van de ik-tiran geeft filosoof Eric Sadin aan dat we door de opkomst van het internet, de smartphone en de sociale media onszelf zijn gaan zien als het centrum van de wereld. We beschouwen onze mening als de enige juiste en accepteren geen gezag meer. De gevolgen zijn beangstigend, aldus Sadin
Bekijk ’t van de positieve kant?
Zoals alle technologische ontwikkelingen kan social media ten goede als ten kwade worden ingezet. Positieve kanten zijn onder meer het snelle verspreiden van nieuws, het verbinden van mensen en het geven van een stem aan het individu. Social media biedt verder entertainment op allerlei manieren. Negatieve effecten van social media zijn onder meer verlies van privacy, een negatief zelfbeeld bij tienermeiden en een negatief effect op ons concentratievermogen. Naast het verspreiden van nepnieuws, het beïnvloeden van verkiezingen en het versterken van polarisatie. De in 2020 uitgebrachte documentaire ‘The Social Dilemma’ – die kijk je op Netflix - laat duidelijk de negatieve werking en de achterliggende motivatie van de organisaties achter de diverse social mediaplatforms zien.
Organisaties zetten social media in vanwege het bereik. Traditionele media bereiken niet meer voldoende mensen en al zeker geen jongeren. En de mogelijkheden om in plaats van de massa en doelgroepen het individu te bereiken, zijn om veel redenen aantrekkelijk. LinkedIn, X, Instagram, Snapchat, TikTok, Facebook… het zit standaard in menig repertoire van de communicatieprofessional.
(Hoe) neem je als organisatie je maatschappelijke verantwoordelijkheid?
De KRO-NCRV heeft zich als organisatie in de discussie gericht op het platform X. En niet zozeer op de uitingen zelf die de winnaars van het programma als basis voor hun statement hebben gebruikt. Als je X centraal stelt in deze discussie, is dan de vraag niet breder? Namelijk of je als organisatie een maatschappelijke verantwoordelijkheid moet nemen voor de (negatieve) effecten van social media? KPN is een campagne gestart #Beter Internet. De campagne richt zich onder meer op een veiliger en socialer internet. Zo zingt MEAU ‘Stukje van mij’ tegen het ongewenst doorsturen van naaktfoto’s als onderdeel van de campagne.
Social media: to use or not to use?
De vraag die in deze blog centraal staat, is: moet je als communicatieprofessional social media wel standaard in het repertoire hebben? Er is geen simpel antwoord. En er is geen goed of fout. Het vraagstuk verlangt vooral om een eigen koers, een eigen visie. Wat communiceer je en waarom? Zet je social media wel of niet in? Welke en waarvoor? Wat zijn de afwegingen? Welke verantwoordelijkheid heb je daarmee (impliciet of expliciet) als organisatie genomen? Wat vind jij?
